De Australiërs hebben het imago op het strand te hangen of bij de barbecue een biertje te drinken, maar de kille werkelijkheid is anders. De werknemers Down Under behoren tot de hardst werkende van de Westerse wereld. En voor een deel doen ze dat voor niks. Gemiddeld werkt een werknemer jaarlijks 33 dagen meer dan waarvoor hij wordt betaald, stelt een studie van het Australia Institute uit Canberra. Woensdag is er een `Ga op tijd naar huis dag’, om een halt toe te roepen aan de cultuur van steeds meer overwerk.

44 urige werkweek
De cijfers liegen er niet om. Gemiddeld werkt een Australiër 44 uur per week, het hoogste van de Westerse landen. Van de OECD-landen draaien alleen Zuid-Koreanen en Japanners meer uren, maar de werkethiek in die landen is onvergelijkbaar met die van de VS, West-Europa of Australië. Nederland staat, met Noorwegen, onderaan met een werkweek van gemiddeld 39 uur, aldus het Australia Institute zich baserend op cijfers van de OECD.
Veel van dat overwerk in Australië wordt niet betaald, van de werknemer wordt verwacht dat hij blijft om het werk af te maken. Wie al die onbetaalde uren bij elkaar optelt, komt uit op een bedrag jaarlijks van 45 miljard euro, uitgaande van een gemiddeld uurloon van 20 euro. `Een subsidie van de werknemer aan de werkgever’, zegt Richard Denniss van het Australia Institute. Hij heeft becijferd dat het overwerk de banen wegpikt voor ruim één miljoen Australiërs. `In een periode dat de werkloosheid oploopt, moet de overheid daar kijken om nieuwe banen te creëren.’

Onbetaald overwerk
Veel van het overwerk is onbetaald, maar de werknemers komen er maar moeilijk onderuit, vertellen ze het Australia Institute. `Mijn werk komt anders niet af’, of `Mijn carrière loopt gevaar of ik dreig mijn baan te verliezen als ik niet overwerk.’ Ook is er sprake van sociale druk. De collega’s werken over, dus er is geen andere keuze.
Vooral mensen in iets hogere banen werken onbetaald over. In banen waar met een rooster wordt gewerkt, komt het minder voor. Het zijn vooral de vele witte boorden die de dupe zijn. Maar liefst 44 procent van de ondervraagden zeiden dat overwerk verplicht is. Een even grote groep zei dat het bij hen niet word ontmoedigd.
De gevolgen van het harde werk blijven niet uit. De kerken hebben brieven doen rondgaan dat het uit moet zijn met het keiharde werken, omdat het gezinsleven in de knel komt. Uit de enquête onder werknemers blijkt dat personeelsleden die veel overwerken, graag de tijd aan iets anders zouden willen besteden, zoals gezin en ontspanning.
Om aan de cultuur van het overwerk aan de orde te stellen, houdt het Australia Institute woensdag de  `Ga op tijd naar huis dag.’ Het moet een jaarlijks terugkerende dag worden. In de hoofdstad Canberra is een barbecue om de politici met de neus op de feiten te drukken. De sociaal-democratische regering wil wettelijke afspraken over hoe lang de werkweek mag zijn. Het idee is 38 uur, maar de werkgever mag eisen dat de werknemer een redelijk aantal uren overwerkt, zonder duidelijk te maken wat redelijk is.
Overal in het land houden bedrijven verder acties om de werknemers woensdag op tijd naar huis te sturen en er op de werkvloer over te praten. `We hopen de actie verder via e-mail te verspreiden’, zegt de woordvoerder van het Australia Institute. `Je kunt je collega’s een e-mail sturen waarin ze worden opgroepen om woensdag op tijd te stoppen met werken.’
Waarom die ogenschijnlijk relaxte Australiërs zo hard werken, is niet duidelijk. In dit land hebben de vakbonden zich altijd sterk gemaakt voor kortere werkweken. Australië liep voorop. In 1856 al werd gesproken over de werkdag van vijf dagen, In 1920 is de 44-urige werkweek ingesteld en twintig jaar later werd veertig uur de norm. Volgens opsteller Denniss komt de werkdruk door de vergaande liberalisering van de arbeidsmarkt en het afschaffen van CAO’s, waardoor de individuele werknemer zich minder gemakkelijk kan verweren tegen verzoeken van werkgevers.
De psycholoog Hugh Mackay vult aan: `Geloof niets van het imago dat we zo relaxed zijn. Het is niet waar.’ Hij is kenner van de Australische zeden en gewoonten. `De laatste twintig jaar is de onzekerheid over werk toegenomen, zeker na de recessie in de jaren negentig. Mensen die zich onzeker voelen over hun baan zijn bereid idiote uren te werken. Maar er komt ooit een einde aan. Ik voorspel dat er arbeidsonrust zal ontstaan bij de witte boorden die lang moeten werken.’