COLDSTREAM, 7 FEB. 2010 – Het was de ergste natuurramp uit de Australische geschiedenis. Eén jaar geleden kwamen bij grote bosbranden in de Australische deelstaat Victoria 173 mensen om. Veel slachtoffers van ‘Zwarte Zaterdag’  hebben de trauma’s nog lang niet verwerkt. Het Mediabureau Onderste-Boven bezocht voor dagblad Trouw één van de mensen die bij de branden alles kwijt raakten.

De 72-jarge Gerda Haseleu kijkt ongerust uit het raam. Warme zomerdagen met veel wind zijn van die echte ‘bosbrand-dagen’.  Ze tuurt naar de heuvels in de verte. “Met een dergelijk weer ben je altijd gespannen. Je vertrouwt het niet.”
Gerda Haseleu is geboren in Nijmegen en woont sinds 1960 in het plaatsje Coldstream, zestig kilometer buiten Melbourne. Vorig jaar, op die bloedhete zaterdag in februari,  zag ze zwarte rookpluimen in de heuvels. De Nederlandse immigrante dacht dat de bosbranden de andere kant opgingen. Maar korte tijd later had het razende vuur haar boerderij bereikt.

Jumbo
Het was helemaal zwart”, vertelt ze.  “Die hitte! Het geluid van het vuur was ongelooflijk. Het leek alsof er een grote Jumbo op de grond stond.”  Ze wist ternauwernood in haar auto te ontsnappen naar een buurman. Daar raakte ze alsnog ingesloten door het vuur. “Toen dacht ik: dit is het einde, nu ga je. Ik werd opeens heel kalm en rustig. Ik wist niet dat je zo zou kunnen zijn als je de dood in de ogen keek.”
Gerda Haseleu en haar familie overleefden de ramp net. Maar haar boerderij, en daarmee haar hele hebben en houden, ging in vlammen op: familiefoto’s, paspoorten, de Delfts Blauwe borden, de eikenhouten meubelen, alle dierbare spullen die haar aan Nederland herinnerden. Misschien wel het ergste was dat haar vier geliefde herdershonden in hun hokken levend verbrandden. “Op een zaterdagnamiddag verlies je in tien minuten alles wat je hebt opgebouwd en sta je ineens op straat met nog geen tandenborstel en kam.”

Overhoop
Nu, een jaar na die Zwarte Zaterdag, woont de Nederlandse Australische in een huisje van haar zoon Jurgen. In de kleine woonkamer staan eikenhouten meubelen,  tweedehands gekocht in Sydney. Overal staan dozen en koffers. Het leven van Gerda Haseleu ligt nog altijd verhoop. In de keuken warmt ze zelfgemaakte soep op. “Dat vind ik fijn: vertrouwde dingen doen.”
De familie Haseleu was niet verzekerd voor de inboedel. Van de deelstaat Victoria kreeg ze wat geld om de boerderij draaiende te houden. Bewoners in de buurt kwamen met spullen aan: een tv, een koelkast, stoelen en tafels. Vrijwilligers maakten een nieuw hek rond het land, waar de tweehonderd melkkoeien grazen.

Huilen
Maar het leven van Gerda lag aan diggelen.  Alle zekerheden waren weg, het vertrouwde in rook opgegaan. “Ik huilde de hele dag. Ik heb hulp gezocht bij een psychiater, maar dat werkte niet voor mij.  Het enige dat hielp waren de bezoeken aan het opvangcentrum, twee keer per week. Daar kon ik met andere slachtoffers van de bosbranden praten. Die begrepen me echt. De emoties komen en gaan als de golven in de zee.”

Nieuw huis
Op de plek waar haar oude boerderij is verbrand, wordt een nieuw huis gebouwd. De buitenkant is klaar, binnen staan houten geraamtes voor de wandjes. “Hier komt de keuken en dit wordt straks de grote leefkamer”, wijst Haseleu aan. “We krijgen er een kamer bij, dus het huis wordt iets groter. Maar ja, vroeger toen ik het huis binnenkwam, kwam ik een stukje Nederland binnen. Dat is allemaal verbrand. Ik hoop dat ik het vertrouwde gevoel ooit weer terugkrijg. Maar dat kan lang duren.”
Ze kijkt door het raam naar de heuvels in de verte. “Het wordt nooit meer hetzelfde.”

 Onderzoekscommissie nog bezig

De bosbranden in Victoria op zaterdag 7 februari 2009 waren de ergste natuurramp uit de Australische geschiedenis:  173 doden, 500 mensen met brandwonden, 2200 huizen vernield , 450.000 hectare land afgebrand, naar schatting miljoenen dieren omgekomen of verwond en de verzekeringskosten bedroegen een kleine miljard euro. Een onafhankelijke commissie doet nog altijd onderzoek naar ‘Black Saturday’. Vorig jaar augustus heeft deze Bushfire Royal Commission onder leiding van rechter Bernard Teague  een tussenrapport uitgebracht. Daarin kreeg de brandweer flinke kritiek te verwerken. Het waarschuwingssysteem werkte niet goed en op de cruciale momenten was er te weinig overzicht en leiding. Het eindrapport van de commissie wordt in juli verwacht.