...

Een dennenboom uit de oertijd

SYDNEY, 21 MAART 2008 - De tuin van Tim Dekkers en Marc van den Broek is een bijzondere boom rijker. Op de plaats waar een door luizen en ander ongedierte aangetaste struik stond, pronkt nu een heuse Wollemi pine, een dennenboom uit de oertijd. Met de aanplant helpt het tweetal deze bijzondere boomsoort te redden van de ondergang.

In een hoek van de kleine tuin aan de Raglan Street is de Wollemi-den verrezen. De jasmijnstruik die zo leuk wit kon bloeien, had zijn langste tijd gehad. Het ongedierte had bezit genomen van bladeren en stammen en het spuiten van gif had geen effect meer. `Haal maar weg als je er last van hebt', had de huisbaas gezegd tijdens een inspectie. Dat lieten Marc en Tim zich geen twee keer zeggen. In een minuutje was de struik omgezaagd. Wat er op de open plek moest komen, was een andere vraag .Tomaten?
Tijdens de fietstocht door de Blue Mountains en de lunch in de Botanische Tuin van Mount Tomah werd de keuze gemaakt. Daar werd de Wollemi pine te koop aangeboden. 'U kunt ze ook bij de botanische tuin in de stad kopen', zei de mevrouw van de winkel. 'Dat is wel zo gemakkelijk als u met de fiets bent.' Daar werd het duo voor bijna 60 euro de trotste bezitter van een bescheiden exemplaar. Voor de boom wordt veel reclame gemaakt. De geschiedenis is bizar. In 1994 stonden plantendeskundigen wereldwijd versteld. Zelfs de Volkskrant wijdde er in het wetenschapskatern een artikeltje aan. Een wandelaar had in de Blue Mountains, op 150 kilometer afstand van hartje Sydney, een nieuwe boomsoort ontdekt. En de nieuwe plantensoort was niet een onooglijk boompje, nee, de wandelaar stuitte op een veertig meter hoge woudreus, die in een diepe, ontoegankelijke kloof tot dan toe onopgemerkt bleef voor de moderne wetenschap en wandelaar.

Prehistorisch soort
In de diepe kloof in het Wollemi National Park bleken slechts een paar exemplaren van de boom te staan. De dennensoort was dus met uitsterven bedreigd: een bosbrandje op de verkeerde plek en het zou gedaan zijn met de boom. De den zou volgens botanici al miljoenen en miljoenen jaren geleden voorkomen en zou afstammen uit de tijd van de dinosauriërs, al is dat laatste niet helemaal zeker.. Het ministerie van natuurbescherming van New South Wales, de staat waarvan Sydney de hoofdstad is, kwam meteen in actie. Medewerkers van de National Park and Wildlife Service gingen met stekjes en zaadjes van de boom aan de slag en zijn erin geslaagd om enige exemplaren te kweken die kunnen dienen als een `noodvoorraad' als het met de echte bomen fout gaat.
Emkele bomen staan in de botanische tuin van Sydney. Het prehistorische groen heeft een mooi centraal plekje gekregen en stond de eerste jaren als ware het een bijzonder dier in een kooi.

Weinig indruk
Echt veel indruk maakt de Wollemi Pine niet. De boom behoort tot de naaldbomen, maar de bladeren hebben meer weg van een varen, dan van de naalden van een den. Ook is het boompje, toch al ruim twee meter hoog in Sydney, nog te iel. In de botanische tuinen van Sydney staan immers bomen met een omtrek van vele tientallen meters of slanke eucalyptusbomen van tientallen meter hoogte. Het is het verhaal dat de Wollemi zo bijzonder maakt,: de boom die zich al die jaren wist schuil te houden voor de wetenschap.
De plantenexperts zijn meteen op onderzoek uitgegaan en merkten dat de bomen in de valleien genetisch volkomen identiek zijn. Het lijkt wel alsof er één exemplaar staat in plaats van meerdere. De vraag is hoe zo´n organisme, met zo´n smalle genetische basis, al die honderden miljoenen jaren heeft kunnen overleven. Ook vonden de onderzoekers zaailingen van de boom of volwassen exemplaren. Er waren geen bomen in de tussenfase.Kortom, nog gewoon werk aan de winkel in de valleien van de Blue Mountains.

Sinds 2006 te koop
De gemiddelde Australiër kan inmiddels ook in eigen tuin gaan genieten van het prehistorische relict. Er is een commerciële kwekerij de rechten verleend om de boom te gaan verkopen en sinds 2006 staat de Wollemi Pine bij de tuincentra te wachten op kopers. Voor een hoge prijs, dat wel. Een menshoog exemplaar van 2 meter moet tussen de 180 en 250 euro opbrengen, de kleinere zijn goedkoper. 'Het is grappig om de boom te hebben, waarover ik destijds zelf een berichtje heb geschreven in de krant', zegt Marc. 'Ik herinner me nog hoe opgewonden de botanici waren. Ook in 2006 bij de verkoop van het eerste exemplaar heb ik over het bijzondere groen in de krant geschreven. En nu kan ik de boom aanraken en water geven.' Tim reageert zoals altijd nuchter: 'De den is natuurlijk niet het mooiste dat moeder natuur te bieden heeft. Maar het feit dat de boom zo oud is maakt veel goed. Het is een stukje historie in de tuin. Toch wel grappig dat de dinosauriërs deze boom ook hebben gezien.'