Elke week verschijnt een column over iets dat opvalt in Australië en wat voor een nieuwsgierige Hollander niet goed te begrijpen is. Nederland en Australië lijken natuurlijk op elkaar, maar dat valt bij nader inzien vies tegen. Een ontdekkingstocht door het onbegrijpelijke Down Under. Fair Dinkum! Echt waar!

De Koninginnedag

Australië heeft de Engelse koningin als staatshoofd, dus is er ook zoiets als Koninginnedag. Maar de dag lijkt in bijna niets op de vrolijke uitvoering in Nederland. Er is een vrije dag en dat is het dan. Geen festiviteiten, optochten, volkslied, vrijmarkten of wat dan ook. De enige overeenkomst is de jaarlijkse lintjesregen en die viel hier afgelopen maandag 9 juni. Ook heeft de datum waarop in Australië (en in andere landen van het Britse Gemenebest) Koninginnedag wordt `gevierd' niets met de verjaardag van de Engelse koningin te maken. Elisabeth II is op 21 april jarig, maar Koninginnedag is in grote delen van Australië en in Engeland ergens in juni. Waarom? Dan moeten we een stukje teruggaan in de geschiedenis in de laatste helft van de negentiende eeuw toen koningin Victoria de scepter zwaaide over het toen nog Britse imperium. Deze langst regerende monarch van het Britse rijk, (63 jaar en 7 maanden) was jarig op 24 mei, een mooie dag in het voorjaar van de Engelse zomer voor festiviteiten.

Toen Engeland in 1901 eindelijk weer een koning kreeg als Edward VII werd die datum in Engeland losgelaten. Edward vierde zijn verjaardag op 9 november en dat was geen dag voor een kleurrijke parade in de lentezon voor het Buckingham Palace in Londen en spontane volksfeesten overal in het land. Dus hij verschoof de dag naar het begin van de Engelse zomer in de hoop op veel beter weer. Lekker zuinig koos hij voor een zaterdag, een dag waarop al veel mensen vrij hebben. De dag wordt in Groot-Brittannië gevierd op de eerste, tweede of derde zaterdag in juni. De uitleg over de keuze welke dag precies voert te ver.

In Australië ging het een beetje anders. De eerste kolonisten uit 1788 kozen voor de verjaardag van George III, die koning was toen de eerste Britse gevangenen aarzelend begonnen aan de kolonisatie van Australië. Deze man was jarig op 4 juni en daarmee komen we aardig in de buurt van de tweede maandag van juni die nu wordt aangehouden. Tot 1936 was koning(inne)dag op de verjaardag van de zittende vorst, maar dat werd losgelaten toen koning George V overleed. George V was een dag eerder jarig dan George III, zijn opvolger Elisabeth II op 21 april. Er werd in 1936 besloten de dag maar ergens juni te houden. Uit praktische overwegingen werd voor een maandag gekozen zodat er dan een lang weekeinde zou ontstaan, waarop de mensen langer vrij zijn. Het argument dat het dan winter is op het zuidelijk halfrond doet er niet toe. Er gebeurt toch niets anders dan dan de lintjesregen.

Dit verhaal geldt voor Australië met uitzondering van de deelstaat West-Australië Daar wordt op de eerste maandag van juni de stichting van West-Australië gevierd. En twee maandagen in juni achter elkaar feest dat kan niet. Dus wordt in Perth en wijde omgeving Koninginnedag gehouden op de laatste maandag van september of de eerste maandag van oktober, samenvallend met de jaarlijkse landbouwtentoonstelling in Perth.

Overigens maakt het Commonwealth een puinhoop van de viering van zijn staatshoofd. Elk land doet het anders. Canada houdt vast aan 24 mei, liever gezegd de maandag voor 24 mei, als herinnering aan Victoria. Nieuw-Zeeland kiest voor de eerste maandag van juni en in dat land wordt de dag gezien als de opening van het skiseizoen. De Falkland eilanden houden op hun beurt 21 april aan, omdat juni te koud zou zijn. Kortom een allegaartje.

In Nederland dreigt de dag waarop Koninginnedag wordt gevierd ook een beetje los te komen van de verjaardag van het staatshoofd. Koningendag is al sinds 1948 op 30 april, de verjaardag van Juliana, daarvoor was het op 31 augustus de verjaardag van Wilhelmina. Beatrix, jarig midden in de winter op 31 januari, hield de dag op 30 april als eerbetoon aan haar moeder, met het weer in haar achterhoofd. De vraag is of de dag naar 27 april verschuift als Willem Alexander de troon overneemt van zijn moeder en Nederland voor het eerst in ruim honderd jaar weer moet gaan spreken van een Koningsdag. En in de verre toekomst: kroonprinses Amalia verjaart op 7 december, welke datum er dan uitrolt? Maar het is dan ongeveer 2050 en dat is nog ver weg.