Elke week verschijnt een column over iets dat opvalt in Australië en wat voor een nieuwsgierige Hollander niet goed te begrijpen is. Nederland en Australië lijken natuurlijk op elkaar, maar dat valt bij nader inzien vies tegen. Een ontdekkingstocht door het onbegrijpelijke Down Under. Fair Dinkum! Echt waar!

De NOS

Normaal gesproken gaat deze rubriek over opmerkelijke zaken in en rond Australië. Maar deze aflevering is anders. Waarom? Omdat de wereld ook (even) anders is geworden sinds de 47-jarige Barack Hussein Obama de 44e president van de Verenigde Staten van Amerika is geworden. Daarom gaat deze Fair Dinkum over de Nederlandse NOS. Of beter gezegd: over de verkiezingsuitzending van de NOS in Washington, die ook in Australië dank zij de satellietzender BVN (het Beste van Nederland) live te volgen was.

Voorop gesteld: ik heb helemaal niets tegen de NOS. Het NOS Journaal wordt vaak ten onrechte aangepakt door (kranten) recensenten die er een sport van hebben gemaakt om de publieke omroep in de hoek te drukken. Nee, RTL Nieuws is echt niet altijd beter dan de NOS. En iedereen die wel eens tv heeft gemaakt, weet hoe slopend en moeilijk het is om een urenlange live-uitzending te maken die de massa en de critici bevalt.

Tot zover het begrip. Nu het oordeel: de rechtstreekse uitzending van de NOS over de Amerikaanse presidentsverkiezingen was godgeklaagd slecht. De Journalist, het vakblad van journalistiek Nederland, meldde dat de NOS met ongeveer dertig mensen in Amerika vertegenwoordigd was om de uitslag van de presidentsverkiezingen te verslaan. Kosten, aldus dit vakblad: 245.000 euro. Dat zijn heel veel mensen en heel veel geld. En toch bakte de NOS er niets van.

Het is een cliché, maar dit waren historische verkiezingen. De wereld stond aan de vooravond van een Grote Ommekeer. De spanning tintelde mondiaal in de lucht. Weken, nee, maandenlang zijn wij als tv-kijkers minutieus op de hoogte gehouden van de presidentskandidaten die in allerlei uithoeken hun boodschap herhaalden. “Yes, we can!” versus “The Mac is back!”. Eindelijk, eindelijk gingen de Amerikanen naar de stembus. Eindelijk spande het erom. Als kijker wil je dan het gevoel hebben middenin het gewoel te zitten. Alle uitslagen, alle trends, alle voorspellingen zijn deze avond van belang. Je wilt als kijker mee-vibreren, mee-concluderen, mee-analyseren, mee-kijken, mee-verbazen en mee-schreeuwen.

Maar met de NOS werd de avond voornamelijk het toneel van een statische praatclub. Wat een ongelooflijk geouwehoer aan de tafel! In een hoekje van het tot studio omgebouwde restaurant zat correspondent Eelco Bosch van Rosenthal met een beeldscherm en een reeks monitoren voor zijn neus. Hij was er om ons als kijkers op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen. Maar dat gebeurde veel te laat, veel te weinig en veel te oppervlakkig. En wat hij zei, werd later in Hilversum over gedaan door nieuwslezer Herman van der Zandt, die de cijfers zogenaamd ’high-tec’ in beeld bracht: de tussenstand van kiesmannen op een virtueel scorebord in een virtueel stadion. Zucht.

Aangezien de gasten aan tafel maar bléven doorleuteren over van alles en nog wat en je als kijker het gevoel kreeg hopeloos achter te lopen, werd het een manische zap-avond. De Australische tv had het relatief simpel gehouden, door voornamelijk de Amerikaanse zenders CNN en NBC door te prikken. Héérlijk! Daar zag ik eindelijk hyperende analisten voor grote schermen staan die lijnen trokken op landkaarten: deze streek stemde vier jaar geleden Republikeins en nu staan de Democraten voor. Rode gebieden werden blauwe gebieden en andersom. Wat het allemaal exact betekende, geen Nederlander die het allemaal kon volgen. Maar je proefde: híér gebeurt het. Hier is de actie! Hier wordt de historie beschreven!

En waar CNN en NBC met ALERTS de kijker bij de keel bleef grijpen, daar babbelde en kwekte de NOS voort. CNN gaf tetterend de swingstate Ohio aan Obama, de NOS zette nog eens een boom op over de economie. Ik zag bij de Amerikaanse zenders treffende analyses in woord en beeld over het stemgedrag van vrouwen, de Hispanics en de zwarte bevolking, bij de NOS kwamen de volgende gasten aan tafel zitten. Gek werd je ervan. Was er dan werkelijk niemand die bij de NOS begreep dat je op een nagelbijtende en historische uitslagenavond niet moet aankomen met een variant van Het Buitenhof? Alleen de filmpjes van verslaggever Kees van Dam gaven de uitzending nog enige hectiek.

Maar het absolute dieptepunt moest nog komen. En dat was na de speech van president-elect Barack Obama in het Grant Park van Chicago. Nadat de halve wereld met een brok in de keel en tranen in de ogen had geluisterd over het andere Amerika (wat kan deze man onwaarschijnlijk goed en inspirerend praten), babbelden de NOS-gasten wat over de nieuwe hond in het Witte Huis. En toen was het woord aan correspondent Bosch van Rosenthal in zijn uitslagenhoekje. Die kwalificeerde de kippenvel-toespraakvan Obama als cool, berekenend, ‘weer als een dominee’.

Weer als een dominee. Mijn hemel. Hoe kun je zo’n bepalend historisch moment zo mis-duiden? Je hoeft echt niet mee te juichen of te mee te huilen. Afstand is goed. Maar je moet kunnen aanvoelen als er met gouden uitroeptekens geschiedenis wordt geschreven.

Eelco Bosch van Rosenthal en de NOS slaagden er bijna in om deze bijzondere avond in de moderne geschiedenis aan gort te helpen. Gelukkig waren de Australische en Amerikaanse tv als een reddingsboei in de nacht.