Klein paradijs valt ten prooi
aan de stijgende zeespiegel

TUVALU, 4 JULI 2007 - De gevolgen van het broeikaseffect zijn nergens zo fataal als voor het eilandenrijk Tuvalu in de Stille Oceaan. Deskundigen voorspellen dat het land binnen nu en vijftig jaar in de golven verdwenen zal zijn. Tuvalu, op de kaart een stipje ten noorden van Fiji, is één van de kleinste landen ter wereld. Het platte eilandenrijk bestaat uit negen atollen, ondergelopen vulkaanranden, en telt tienduizend inwoners. Mediabureau Onderste-Boven reisde voor NCRV's Netwerk naar het bedreigde ministaatje in de Stille Oceaan en maakte een documentaire van een klein kwartier. 

Wie op Tuvalu’s hoofdatol Funafuti arriveert, hoeft geen drama of paniek te verwachten. De mensen die hier wonen zijn vriendelijk, lachen veel en zijn relaxed. Erg relaxed. Je krijgt de indruk dat het leven rimpelloos is. Maar het noodlot ligt op de loer. Door het broeikaseffect stijgt namelijk de zeespiegel. En dat heeft catastrofale gevolgen voor de mensen die de zee letterlijk in hun achtertuin hebben. Een volk dat hier al eeuwenlang woont, wordt verzwolgen door de zee. Hoe is het om met zo’n vooruitzicht te moeten leven?
Marc van den Broek en Tim Dekkers verbleven een week op het eiland, dat als eerste land ter wereld door het broeikaseffect ten onder zal gaan. Zij volgden drie inwoners: dominee Kitiona Tausi, het hoofd van de Protestantse Kerken op Tuvalu, Tauala Katea, het hoofd van de meteorologische dienst en Susie Saifala Kofe, lerares.

Oproep
Dominee Kitiona Tausi is op het eiland een machtig man. Hij is de secretaris-generaal van de Protestantse Kerken, de grootste geloofsgemeenschap hier. Na de kerkdienst brengt Tausi de dag door met zijn gezin. Zo hoort dat op Tuvalu. De dominee gaat binnenkort op reis naar Europa en naar Nederland. Hij wil daar aandacht vragen voor de dreigende ondergang van zijn land en cultuur.
Hij vertelt: 'De Tuvaluaanse cultuur is er één van samenzijn. Wij willen graag met onze families leven. De angst is nu dat Tuvalu als natie zal verdwijnen. We zijn bang daarvoor en wij vragen de wereld alle mogelijke maatregelen te nemen om dit onheil te voorkomen. Ik roep de mensen in Nederland op om aan ons te denken. Probeer de uitstoot van CO2 te beperken. Wij zullen straks als land niet meer bestaan.'

Ark van Noach
Het weerstation van Tuvalu speelt op het eiland een hoofdrol. Het weer is van levensbelang. Temperatuur, neerslag; alles wordt nauwkeurig bijgehouden. Hoofd Tauala Katea volgt alles op de voet. Hij is op het eilandje één van de weinige klimaatdeskundigen op het eiland. Binnen in zijn kantoor hangen foto’s van de zogenoemde ‘King Tide’, een super-springrtij dat het eiland elk jaar onder water zet. Op een beeldscherm kan Katea exact volgen hoe hoog de zeespiegel staat. En volgens die gegevens stijgt de zeespiegel gestaag, maar zeker.
Katea:  'De trend tot dusver is dat de zeespiegel elk jaar 5,6 millimeter stijgt. In de komende twintig jaar zullen wij dus veel veranderingen zien en in vijftig jaar zal het eiland helemaal verdwenen zijn. Of mij dat angst inboezemt? Natuurlijk.  Maar ik geloof in het bijbelverhaal van Noach. De regenboog is de belofte van God aan Noach dat hij de aarde nooit meer zal laten overstromen. Daar geloof ik in, ondanks alle wetenschappelijke voorspellingen.'

Verraad
Lerares Susie Saifala Kofe is druk. Druk met het huishouden voor haar man en vijf kinderen. En druk met de milieuactiegroep Alofa Tuvalu, waarvan zij voorzitter is. Ze gaat op weg naar de studio van het enige radiostation. Daar spreekt ze een spotje in over het broeikaseffect. De lerares laat ook een plek zien, waar een paar weken geleden een grote golf het land overspoelde en paniek veroorzaakte. Een huis moest worden geëvacueerd. 'Vroeger hadden we dit soort golven niet. Nu wel en dat maakt me angstig.'
Hoeveel ze ook van Tuvalu houdt, de lerares wil met haar familie weg van het eiland. Ze ziet hier geen toekomst meer. Ze weet dat ze volgens sommigen daarmee ‘verraad’ pleegt. Ze reageert: 'Wij plegen geen verraad. Wij worden gedwongen om weg te gaan. Ik zie mezelf als een milieuvluchteling. Het maakt me ook kwaad als ik praat over het onderwerp broeikaseffect. Ik bedoel, wij in Tuvalu hebben daar part noch deel aan.'

Lied
De Tuvaluaanse zanger Soloseni Penitusi heeft een speciaal lied over het broeikaseffect gemaakt. Hij zingt:
Tuvalu, mijn geliefd land
Tuvalu, wanhoop niet
Laat onze harten samensmelten en laten we vertrouwen op de Heer
Hij zal ons eenvoud in alles brengen.

Kijk naar de reportage op de website van de Netwerk.