Het tweede nationale sorry in anderhalf jaar

Regering maakt excuses aan mishandelde kinderen in tehuizen

SYDNEY, 16 NOV. 2009 - Het parlementsgebouw in de Australische hoofdstad Canberra was het toneel van intense emoties toen premier Kevin Rudd en oppositieleider Malcolm Turnbull hun excuses uitspraken voor de behandeling van het half miljoen `Vergeten Australiërs’. Duizend van hen waren naar de hoofdstad gekomen om de spijtbetuiging aan te horen en hun gevoelens te uiten. Mediabureau Onderste-Boven maakte verhalen voor de Volkskrant en Trouw.

Als kinderen waren de Vergeten Australiërs uit de ouderlijke macht gezet en in tehuizen terechtgekomen, vaak tegen de zin van de ouders. Ze kwamen uit gezinnen met problemen of uit arme gezinnen. Ook alleenstaande moeders raakten hun kinderen vaak kwijt. Voor `hun eigen bestwil’ gingen ze naar een tehuis van de staat of een kerkelijke organisatie. Ook kinderen uit Groot-Brittannië, schattingen gaan uit van tienduizend, werden naar Australië gestuurd voor een beter leven aan de andere kant van de wereld. Hun ouders wisten veelal van niets.

Hel
Voor veel, zo niet bijna alle kinderen, was het leven in die huizen een hel. `Ik was een van de kinderen voor wie goed gezorgd zou worden in het instituut’, vertelde een man die in een tehuis voor jongens heeft gewoond. `Ik ben niet de enige persoon die uit het tehuis is gekomen vol met haat voor de zusters van Nazereth. Deze nonnen waren sadistisch. Ze ranselden je af met een stok op je blote huid totdat ze moe waren.’
Zo luidde een van de vele verklaringen die een regeringscommissie een aantal jaren geleden heeft verzameld. Een van de honderd aanbevelingen was dat de regering excuses zou aanbieden. Maandag was het zo ver: `Het spijt ons dat kinderen zoals jullie zijn weggehaald van je familie en naar instellingen gingen waar jullie zo vaak zijn misbruikt. Sorry voor het lijden, de afwezigheid van liefde en zorg en voor het verlies van de jeugd’, zei premier Rudd.
`Ik voel me enorm opgelucht’, vertelde Rayleene O’Hehir die de excuses van achter de televisie volgde. `Ik kan verder met mijn leven omdat ik weet dat er mensen zijn die echt weten wat er is gebeurd en die vinden dat dit niet had mogen gebeuren.’ O’Hehir was als negenjarige met haar twee zussen bij haar moeder weggehaald en in een streng tehuis geplaatst. `We mochten niet praten, niet lachen. Mijn mond werd met zeep gewassen als ik niet luisterde.’
Eindelijk onderzoek
Aan de kille praktijken in de tehuizen kwam rond de jaren zeventig van de vorige eeuw een einde. De verhalen van de slachtoffers werden lange tijd niet geloofd. Het waren immers kinderen die klaagden. Pas toen de media er interesse voor kreeg en verhalen publiceerden over misstanden, begon de regering na lang aarzelen met een eigen onderzoek. De oorzaken van de slechte zorg werd toegeschreven aan de slechte opleiding van het personeel en de slechte controle van de instellingen.
Dit excuus lijkt op wat premier Rudd ruim anderhalf jaar geleden heeft uitgesproken voor de ‘Stolen Generation’. Dat zijn kinderen van Aboriginal ouders die zijn weggehaald en bij blanke gezinnen zijn geplaatst voor een betere toekomst. Dit was het eerste excuus van de sociaal- democratische premier in een poging de relatie tussen wit en Aboriginal Australië te verbeteren.
Rudd gebruikt het sorry ook om de breuk met elf jaar conservatief beleid te benadrukken. De regering van voorganger Howard wilde geen verzoening met Aboriginals en wilde fouten uit het verleden niet toegeven. De veel jongere Rudd vindt het wel belangrijk en krijgt hiervoor veel sympathie. Voor veel Vergeten Australiërs is het excuus belangrijk, maar ze willen graag meer zien. Een financiële compensatie voor het leed zou het sorry meer inhoudt geven. De regering heeft al laten weten dat daar geen sprake