De keuze voor een rustdag heeft niet beter kunnen uitpakken dan deze maandag. Het is niet zozeer de motregen die de fietser zou hinderen, maar een matige polaire noordelijke wind die de temperatuur drukt naar een enkel cijfer en de gevoelstemperatuur naar nul. Het is geen doen daar tegenin te gaan beuken. Dus op naar het planetarium en de beeldentuin.

De dag wordt gebruikt om Umea verder te verkennen en naar plekken te gaan die bij een vluchtig bezoek worden overgeslagen. Een bijzondere ervaring is het planetarium/wetenschapsmuseum van Umea. De stad heeft een grote universiteit en op een van de campussen staat een sterrenwacht waar medewerkers uitleg geven over van alles en nog wat in de oneindige ruimte om ons heen. Even bellen om te horen of je welkom bent, zegt de website.
Geen gehoor, dan maar op de gok. Bij het roodbruine gebouwtje is een deurbel en een aardige mevrouw doet open. Er is net een rondleiding voor kinderen, maar over een half uurtje heeft ze tijd om het planetarium te laten zien. Ze wandelt snel naar het Bagdad-centrum, gewijd aan de wiskunde, en laat twee houten puzzels achter, een van vier stukjes om de letter T te maken en een van acht om een H te maken. Pff. Moeilijk. Na een half uurtje komt de gastvrouw terug en geeft ze wat aanwijzingen voor de puzzels. ‘Ze zijn lastig hoor’, zegt ze.
Het planetarium is een geweldige ervaring. De gastvrouw geeft een privévoorstelling. ‘Niet erg hoor, dan kan ik oefenen met de computer.' Op het scherm tovert ze planeten, sterren, het melkwegstelsel en wat er maar te zien is ver weg in het diepe duister.  ‘Wat wil je zien? Mars, nou dat is een interessante keuze. ‘Waarna de diepe kraters, de vermeende kanalen en de hoge berg op Mars Olympus Mons voorbij schieten op het scherm. Een prachtige projectie.
En ja, er is nog een speciale wens. Hoe zit het met de midzomernachtzon? Dan kan ze ook. Ze drukt op de nodige knoppen en de aarde op 21 juni is in beeld, waarbij het bovenste stukje van het noordelijk halfrond verlicht blijft hoe de aarde ook om de as draait.
‘Het komt doordat de aardas scheef staat in een hoek van 23 graden. Zo simpel is het. Grappig daardoor hebben we ook seizoenen.’
Na afloop babbelt ze nog even vrolijk door en nee van betalen is geen sprake. ‘Voor u is het gratis. Ik vond het leuk om u op bezoek te hebben.’ Dus: Ga erheen als je in Umea bent en een beetje in wetenschap bent geïnteresseerd. Umavatoriet heet het.
De dag is nog niet om en de wind is inmiddels aangewakkerd tot windkracht 6. Wat nu? Voor het zwembad is het echt te koud, de meeste andere musea zijn dicht op maandag (wat is dat toch museumdirecteuren, winkels zijn toch ook open op maandag). De beeldentuin, vijf kilometer uit de stad, is open. Een wandeling door het park is een goede oefening om aan de koude te wennen.
Er staan leuke dingen in het Umadalens Skulpturpark, gevestigd op het terrein van een voormalige psychiatrische inrichting. Honderdvijftig meter jassen aan een draad, een paard op een schoorsteen, blauwe touwen tussen de bomen, een ondergronds toilet. En natuurlijk een ode aan de ski. En koud is het, maar er is zowaar in de buurt koffie te krijgen.
Dinsdag verder, het weer knapt op hoor, verzekert het toeristenbureau van Umea.